Kategoriaren artxiboa: Auzoa

Los Boscos auzuneko horma-irudiak

Los Boscos auzuneko bederatzi fatxadetan ikus daitezkeen horma-irudiak Miguel Angel Alvarez, Julio García Sanz, Tomás Hernández Mendizabal eta José Luis Iriondo artistek egin zituzten 1989. urtean, Donostiako Udalaren enkarguz.

Los Boscoseko bizilagunek laguntza eskatu zioten Udalari fatxadak eraberritzeko eta harreman horretatik sortu zen leihorik gabeko fatxadak arte lanekin janztea. Hasierako asmoa lau horma-irudi egitea izan zen, baina azkenean bederatzi egin ziren. Lau artistek elkarrekin lan egin zuten, baina bakoitzak askatasuna izan zuen horma-irudien gaiak aukeratzeko, orokorrean osotasun bat eta antzeko tonalitatea mantenduz. Jarraitu irakurtzen →

sortze data: 2020-05-25 / eguneratze data: 2020-05-27

Bidebieta, erreferentziak

Historia:

Demografia, Antonio Cañamero:

Ondarea:

Baserriak:

Industriala

Lasa:

  • http://www.estibaus.info/?p=1830
  • http://www.estibaus.info/?p=24

Mocoroa: http://www.estibaus.info/?p=1393

Peña Gantxegi: http://www.estibaus.info/?p=884

Portuko ur-hornikuntza: http://www.estibaus.info/?p=5937

Gaiztarro:

  • Martínez, Murillo “Parque de Bidebieta”: http://altza.info/bilduma/pdf/L9287.pdf
  • Artazkoz: http://www.estibaus.info/?p=6646
  • http://www.estibaus.info/?p=3867
  • http://www.estibaus.info/?p=2097
  • http://www.estibaus.info/?p=1885

La Paz:

  • 1959 “Plan de preparación de suelo”
  • Parcelación del Polígono del I.N.V. en Bidebieta / Luis Alustiza Garagalza. Donostia.- 1:1.000. 110 x 7 cm. (incom.). (Tokiko Bilduma)
  • NO-DO: http://www.estibaus.info/?p=4655

Besteak:

  • “Contadores: una ruina muy lucrativa”: http://www.estibaus.info/?p=319

Gertuko memoria:

  • Xabier Arana “Algunos recuerdos en la cuesta de mi infancia”: http://www.estibaus.info/?p=328
  • “Mirando a Bidebieta”: http://www.estibaus.info/?p=139
  • Gorka, Maribel, Jon “Album fotográfico de Bidebieta”: http://altza.info/bilduma/pdf/L9372.pdf
sortze data: 2017-05-11 / eguneratze data: 2017-05-11

Bidebietako Historiaren momentu batzuk

  • XII. mendean Antxo VI.a Nafarroako erregeak Leireko monasterioari Donostialdean zituen jabetza sorta bat eman zion eta horien artean Yrurdita saroia (“cubilare”) aurkitzen da, abeltzainen eta abereen babeslekua.
  • 1465. urtean, ezagutzen den Altzako etxeen lehen zerrendan Parada eta Arnaobidao  agertzen dira.  Mende berekoa da Laguras etxea. Etxeen izenak jabeen abizenarenak dira. Pordeplata izena lehen aldiz 1456. urtean erabiliko da, baina mendialdea izendatzeko: 1535. urtekoa da etxearen lehen aipamena. Arnaobidao, Laguras eta Pordeplat etxeen izenek, Ernabiro, Labeas eta Guardaplata aldaera hartu zuten XIX. mendetik aurrera.
  • 1535.urtean, Uliaren magalean, Altzako hamahiru etxeen artean Sorroetako partzuergoa sortu zuten, partaideen artean Arnaobidao, Gomiztegi, Laguras, Parada, eta Pordeplat daudelarik. Partzuergoaren ertzetan Moneda izeneko lurrak daude.
  • XVI. mendean, Gomiztegi etxearekin batera bere errota agertzen da. Gomiztegiko errota 1719. urtean Guardaplatako errota izango da eta Zalduako errota 1782 urtetik aurrera.
  • Altzan 1635. urtean egindako alardean baserritar hauek parte hartu zuten: Arnaobidaoko Felipe de Garaikoetxea, Gomistegiko Joanes de Migeltorena, Lagurasko Esteban de Ordoz, Monedako Miguel de Urdinerea, eta Pordeplat baserriko Martin de Arrakoiz.
  • Mirakruz etxearen eta leku-izenaren lehen aipamena 1719.urtekoa da. Mende berean, urte batzuk beranduago, 1764n, Santa Barbara baserria agertuko da. Herrerako untziralekuaren bidean, gaur egungo Gaiztarro auzunearen eremuan, Benta-bea (1703) eta Benta-goia (1764) etxeak eraikiko dira.
  • 1773an Guardaplata baserrian oratorio bat.
  • 1818. urtean, Altzaren lehen independentziaren mugaketan “los límites con la Villa de Pasages la casería de Gomistegui” jasoko du.
  • 1860 urte inguruan Mendiola baserria eraikiko da, Gurutzeta ere deitua.
  • 1882. urtean La Asuncion Ikastetxea sortzen da.
  • 1888. urte aldean, Javier Artazkozek Bidebieta eraiki zuen, bere palazio eta parkearekin. Urte batzuk beranduago, 1932. urtean, Artazkozen oinordekoek Bidebieta Fausto Gaiztarro arkitektoak Madrilen zituen etxe batzuekin trukatu zuten.
  • 1913. urtean Tiro Nazionala inauguratu zen.
  • 1921. San Millango markesak Ernabido baserria eta bere lurrak Miracruz Sozietate Anonimoari saldu zizkion. Eremu honetan 1939. urtean Contadores fabrika eraikiko da eta Ernabido baserri berria gertuko beste eremu batean eraikiko da.
  • 1954. urtean Gomistegi auzunean Jose Antonio Lasa enpresak industria eremu bat eraikitzen du, etxebizitzak, tailerrak, bulegoak, eta besteak beste eguzkitan sareak lehortzeko eraikinak egingo dituen.
  • 1963. urtean Fausto Gaiztarro arkitektoak Bidebieta-1 urbanizazio plana eraikitzeko baimena lortu zuen. Palazioa 1977. urtean bota zuten.
  • 1967. urtean Franco diktadoreak “Polígono La Paz” inauguratu zuen. Lurren desjabetzeak  1957. urtean hasi ziren.
  • 1968. urtean, San Frantzisko Xabier parrokia sortzen da 9. blokearen behealdean. 1980ean eliza berria eraikiko da, gaur egungo kokapenean.
  • 1976. urtean eskola publikoa eraikitzeko enkantea onartzen da. Bi urte beranduago, lehen guraso elkartea osatzen da.
  • 1978. urtean Kiroldegia inauguratzen da.
sortze data: 2017-05-10 / eguneratze data: 2017-05-18

Intxaurrondo, auzoa

Intxaurrondo baserria “Ynsaurrondo”, 1597 “con sus lagares y mançanales”.

Anexioa arte:

  • Mirakruz auzoa (alde aristokratikoa Villa Iruña + langile-burgesia auzoToki Alday, Lekuona 1929, ,  Jose Luis-enea + baserriak).
  • Biztanleria (1936): 1.314
  • Gerra Zibila: txeka, https://altza.eus/?p=8415; Juan Bautista Saenz Tejada https://altza.eus/?p=8361; Luis Manuel Irisarri https://altza.eus/?p=7533
  • Anexio ekitaldia, 1940. Txanparrene

Auzo berriak:

  • 1950. hamarkada: Nuestra Señora del Coro 1954, 128 etxebizitza; Irurak 1955-57 pp. 97 (Beatriz Herreras, 95-…)
  • Biztanleria (2022): 15.695 biztanle
  • 1972-07-12 Ministerio de la Vivienda-ren lurgabetzeak (Patxi Lazcano Aristimuño, 96. orrialdetik aurrera)

Ondarea:

  • Baserriak: Intxaurrondo, Larrotxene, Aranzuriene, Parada
  • Mirakruz komentua (La Asunción Ikastetxea)
  • Arzak-enea
  • Uliako ur-biltegiak
  • Mons https://www.estibaus.info/?p=6798
  • Landetxeak: Algarbe, Garbera, Aramaxpe…

Altzako Tokiko Bilduma:

  • Intxaurdi hemeroteka https://altza.info/multzoa/?z=Intxaurdi_auzo_elkartea  1980 – 2014
  • Intxaurrondo_atzo_eta_gaur_2017  https://altza.info/multzoa/?z=Intxaurrondo_atzo_eta_gaur_2017
  • Intxaurrondo_txuri-beltzean https://altza.info/multzoa/?z=Intxaurrondo_txuri-beltzean
  • Algarbe oinetxea https://altza.info/multzoa/?z=Algarbe
  • Antonio Silva de Herrera https://altza.info/multzoa/?z=Antonio_Silva
  • Julimasene baserriaren artxibo dokumentuak https://altza.info/multzoa/?z=Julimasene_artxibo_dokumentuak
  • Julimasene baserriari buruzko argazkiak eta dokumentuak https://altza.info/multzoa/?z=Julimasene
  • Norteko trena eraikitzeko egindako desjabetzeak, 1859-1862 https://altza.info/multzoa/?z=Norteko_trena_desjabetzeak
  • Santiago Anabitarte https://altza.info/multzoa/?z=Santiago_Anabitarte
  • Siustegi baserria https://altza.info/multzoa/?z=Siustegi

Erreferentziak:

  • Beatriz Herreras Moratinos: Altza, Historia y Patrimonio. AHM
  • Patxi Lazcano Aristimuño, Historia de San Sebastián, Altza e Intxaurrondo.
  • “A favor de nuestro patrimonio urbano” In: estibaus.info (2012/02/20)
  • ALTZAKO HISTORIA MINTEGIA: Altzako euskarazko kronikak (1921-1936). Artiga Bilduma 7. Altzako Historia Mintegia (2010), (K  2,110, 163) 7, 89, 133 orr.
  • GARIN, Aitor: “Intxaurrondo-Martutene errepideaz zenbait erreflexio” In: estibaus.info (1996/04/..)
  • ROQUERO USSIA, Mª Rosario: La vida de Altza a través de sus actas municipales (1843-1900). Artiga Bilduma 5. Altzako Historia Mintegia (2002), 73,74,84,85 orr.
  • SAN ROMAN, J. Antonio: “Intxaurrondo Barrio de Altza” In: estibaus.info (1996/04/..)
sortze data: 2012-10-06 / eguneratze data: 2023-11-07

Sarroeta auzoa

Eduki hau ez dago euskaraz

sortze data: 2012-10-03 / eguneratze data: 2016-06-03