Etiketaren artxiboa: errota

Sarroeta, baserria

Kokapena: Sarrueta (43.302, -1.95303). Desagertua

Dokumentazioa: [1302 Joan Sarrauta]; 1579 Molinos de Zarrauta; [1581 “termino llamado Sarrauta”]; 1588 molino de Ssarrauta; 1703; 1719 el molino de Zasueta; 1764.

Oharrak: SARROETA batez ere leku baten izena da (“término”, “partido”) eta bertan dagoen errotarena. Azken aipamenak TORRUAZAR etxearen lehen aipamenarekin bat egiten du.

LANDA IJURKO, Iñigo: “Altzako etxeak eta baserriak dokumentuetan”, In: Altza, Hautsa Kenduz XII (2013), 21-67 orr.

sortze data: 2016-06-03 / eguneratze data: 2025-07-31

Molinao, errota

Kokapena: Molinao (43.31258, -1.92112). Desagertua

Dokumentazioa: 1448 molino nuevo de Alça; 1456; 1495; 1528; [1523 pieza llamada Rotaberria; molino de Errotaberria];1635; 1703; [1719 molino de Fermín de Alduncin]; [1764 molino junto a Sasoategui]; 1805; 1861; 1863; 1862; 1894.

AGUIRRE SORONDO, Antxon: “Nuestros molinos” In: Hautsa Kenduz XI (20011), 157-166 orr.

LANDA IJURCO, Iñigo; ETXEBESTE GONZALEZ, Juan Carlos: “Altza XIV. eta XV. mendeetan” In: Hautsa Kenduz  III (1996), 51-71 orr.

LANDA IJURKO, Iñigo: “Altzako etxeak eta baserriak dokumentuetan”, In: Altza, Hautsa Kenduz XII (2013), 21-67 orr.

ROQUERO USSIA, Mª Rosario: La vida cotidiana en Altza en los siglos XVII y XVIII. Artiga Bilduma 2. Altzako Historia Mintegia (1997), 34, 35,83 orr.

ZAPIRAIN, David; MORA, Juan Carlos: Altza: De los cubilares al Concejo. Formación y características del régimen jurídico-político altzatarra. Artiga Bilduma 1. Altzako Historia Mintegia (1996),14, 16 orr.

sortze data: 2016-05-31 / eguneratze data: 2025-07-31

Fabrika, baserria

Kokapena: Herrera (43.31539, -1.94471). Desagertua
Dokumentazioa: 1512 “molino e la presa e açequia llamado Argallo”; 1635 Argallon; 1719 molino de Julian Mas; 1764 Argallao (errota); 1782 Floresta o Argallo; 1805 Molino o fabrica de papel; 1861 Fabrica; 1862 Fábrica de Julimasena; 1863 Fábrica de Santestéban; 1894 Fabrica Julimasene.
Oharrak: Errota.

LANDA IJURKO, Iñigo: “Altzako etxeak eta baserriak dokumentuetan”, In: Altza, Hautsa Kenduz XII (2013), 21-67 orr.

El caserío Fabrica estaba situado en la cabecera de Txingurri erreka, en el punto donde se encontraban las errekas que venías de Siustegi y Garbera/Buztintxulo. La construcción de la variante de Donostia a principios de los años 70 provocó su derribo.

Sobre el caserío Fabrica hay bastante documentación histórica desde el siglo XVI, aunque con otras denominaciones:

– 1512 “molino e la presa e açequia llamado Argallo”

– 1635 Argallon

– 1719 molino de Julian Mas

– 1764 Argallao (molino)

– 1782 Floresta o Argallo

– 1805 Molino o fabrica de papel

– 1861 Fabrica

– 1862 Fábrica de Julimasena

– 1863 Fábrica de Santestéban

– 1894 Fabrica Julimasene

Su historia está muy ligada al caserío Julimasene, que originalmente se llamaba Floresta.

Antxon Aguirre Sorondo en un artículo publicado en Altza Hautsa Kenduz sobre los molinos de Altza, le dedica una página al molino Argallo/Fabrika.

Del caserío solo contamos con fotografías aéreas.

En la Colección Local hay una foto de 1971 en la que ya no está el caserío, pero anterior a la construcción de la autopista hacia Behobia, y en la que se puede ver algo de su terreno.

sortze data: 2016-05-31 / eguneratze data: 2025-07-31

Albernat, baserria

Kokapena: Molinao (43.31575, -1.91892). Desagertua

1985, Antxoko Jai Egitaraua

Dokumentazioa: 1528 Maubernet, Malbernet [1]; 1719 Avernat (errota); 1760 Molino Iparraguirre2; 1764 Molino de Albernat; 1805 Molino de Iparraguirre; 1860 Errotazar; 1861 Abarueta; 1862; 1863; 1868; 1894 Alvernat.
Oharrak: Errota.

Aberneta

Erreferentziak:

  • AGUIRRE SORONDO, Antxon: “Nuestros molinos” In: Hautsa Kenduz XI (2011), 157-166 orr.)
  • LANDA IJURKO, Iñigo: “Altzako etxeak eta baserriak dokumentuetan”, In: Altza, Hautsa Kenduz XII (2013), 21-67 orr.
  • [1] MUGICA, Serapio: Los gascones en Guipúzcoa. En: Estudios sobre San Sebastián, Grupo Doctor Camino de Historia Donostiarra: Donostia, 1980, 96 or.

“Molinao en jurisdicción de Alza, limitando con Rentería.

El Ayuntamiento de San Sebastián, al cual pertenecía Alza en aquel tiempo, reunido el 10 de Junio de 1528, teniendo presente la necesidad que se sentía en la entonces villa de hacer molinos para moler las ceberas, y en la imposibilidad de levantarlos por su cuenta por carecer de recursos, acordó sacar en almoneda los lugares en donde podían levantarse, y uno de ellos era “cabe Molinao”, que es un lugar llamado Maubernet, que Lizaso escribe Malbernet (33).

Se ve, pues, que en esta fecha existía un molino o más en Molinao, a juzgar por el nombre de este lugar, y se trataba de levantar otro.”

sortze data: 2016-05-30 / eguneratze data: 2025-07-31

Guardaplata, baserria

Kokapena: Bidebieta (43.32342, -1.94113). Desagertua

1960. urte aldean

Irudi gehiago Tokiko Bilduman.

Kokapena: 43.32342, -1.94113

Dokumentazioa:

  • Lehen aipamena: 1456, “monte de Pordeplata”. Etxearen aipamenik zaharrena: 1535, Pordeprat. Bota aurretik zeukan izenaren lehen aipamena: 1862.
  • Izenaren aldaerak: 1635, Pordeplat; 1703, Bordeplat; 1733, Gordaplat; 1782, Por de Plat.

Oharrak: Desagertua. 1719. urtean errota bat duela agertzen da (ikus Zalduako errota). 1733an, Guardaplatan oratorio bat dago.

Ikus Zalduakoerrota

Erreferentziak:

sortze data: 2012-12-04 / eguneratze data: 2025-07-31

Zalduakoerrota, errota

Kokapena: Bidebieta (43.322316, -1.938874). Desagertua

Dokumentazioa:

  • 1577 [Murugarren] molino de Gomyztegui
  • 1710 “Guardaplata y su molino”
  • 1764 Molino de Zaldua
  • 1782 Zalduacoerrota
  • 1805 Molinos de Zaldua.

Oharrak: Leku honetan Tellabidek JUANETXE errota kokatu du; XX. mende hasieran haren arrastoak baino ez ziren geratzen eta itsasgorak bertaraino heltzen omen zen. Gomistegiren eta Guardaplataren erroten, Zalduakoerrotaren eta Juanetxeren artean egin dugun lotura, kokapenean eta errotaren jarduerak denboran izan duen jarraipenean oinarritzen da. Ikus Uralde.

Erreferentziak:

  • LANDA IJURKO, Iñigo: “Altzako etxeak eta baserriak dokumentuetan”, In: Altza, Hautsa Kenduz XII (2013), 21-67 orr.
  • MURUGARREN zAMORA, Luis: “Cuadernos de extractos de los acuerdos del Ayuntamiento de San Sebastián – Registros de actas I (1570-1599. In BEHSS, 30 (1996), 347. or.
  • ROQUERO USSIA, Mª Rosario: La vida cotidiana en Altza en los siglos XVII y XVIII. Artiga Bilduma 2. Altzako Historia Mintegia (1997), 83, 95 orr.
  • TELLABIDE AZKOLAIN, Josu: Donostiako Toponimi Erregistroa / Registro Toponímico Donostiarra. Donostiako Udala, 1995. 121. or.
sortze data: 2012-12-04 / eguneratze data: 2025-07-31

Peruene, baserria

Kokapena: Herrera (43.319019, -1.938847)

Dokumentazioa

  • Lehen aipamena: 1703. urtea, Peredo, San Martzial parrokiko Errosarioaren kofradiaren kidea. Eraispena: 2006
  • Aldaerak: 1719 Fededorena; 1764 Peredoene o Peruene; 1782 Peroenea.
  • Oharrak:
    • Ikus Errotazar eta Herreria.
    • 1805. urtean, Vargas Ponceren planoan, PERUENE etxearen lekuan CHONCHORRENEA agertzen da, izen honen aipamen bakarra izanik. PERUENE izena berriz FABRIKA etxearen lekuan agertzen da.

Jabeak

  • 1693 Miguel de Peredo Herrerako Errotako jabea
  • 1699 Miguel de Peredok Josepha Antonia Peredo Liñan & Phelipe de Mugarrieta senar-emaztei Herrera errota saltzen die
  • 1719 Fededorena “propia de José de Peredo”
  • 1730, 1746 Francisco Antonio de Mugarrieta
  • 1815 Hernaniko Agustinak komentua
  • 1815 Francisco de Goycoechea
  • 1815, 1844, 1851 José Bernardo de Echeverria Zabala
  • 1861 José María Echeverria Telleria
  • 1889, 1894 Miguel Berrondo Garaicoechea & Josefa Joaquina Echeverria

Erreferentziak

sortze data: 2012-10-09 / eguneratze data: 2025-07-31

Mateoerrota

Kokapena: Sarrueta (43.3023, -1.94487). Desagertua

(8C, desagertua)

Dokumentazioa

1531 molino de Mateo; 1764 El molino de Matheo; 1782 Matheocoerrota; 1863 Molino-Mateo; 1862 Molino-Matéo; 1894 Mateo-molino.

Oharrak: Errota

“Altzan gertatu dena…” In: estibaus.info (2010/10/21)

Bibliografia Altzanet

AGUIRRE SORONDO, Antxon: “Nuestros molinos” In: Hautsa Kenduz  XI (2011), 157-166 orr.

ALTZAKO HISTORIA MINTEGIA: Altzako euskarazko kronikak (1921-1936). Artiga Bilduma 7. Altzako Historia Mintegia (2010), (K 162) 131 or.

HERRERAS MORATINOS, Beatriz: Altza Historia y Patrimonio. Artiga Bilduma 4, Altzako Historia Mintegia (2001), 58 or.

LANDA IJURKO, Iñigo: “Altzako etxeak eta baserriak dokumentuetan”, In: Altza, Hautsa Kenduz XII (2013), 21-67 orr.

ROQUERO USSIA, Mª Rosario: La vida cotidiana en Altza en los siglos XVII y XVIII. Artiga Bilduma 2. Altzako Historia Mintegia (1997), 34, 95 orr.

Dokumentuak Altzako Tokiko Bilduman

sortze data: 2012-10-04 / eguneratze data: 2025-07-30