Egilearen artxiboa: Malobra

Marcial Ibarbia Anabitarte, Aita Akilino

Marcial Ibarbia Anabitarte, Aita Akilino karmeldarrarekin (Altza, 1908-08-08; Gasteiz, 1991-06-22).

Marcial Ibarbia-Anabitarte familiaren hirugarren semea da. Aita Onaindiak eskaintzen digu haren aurkezpen laburra: “Marzial Ibarbia Anabitarte: Aita Akilino. Donostia’n jaioa 1908-9-9’an. Larrea’n artu zuen karmeldar jantzia 1924-7-7’an, eta eliz karrera bukatu ondoren, Gazteiz’en eman zuen lenengo meza 1932-5-21’an. Olerkiz eta itz-lauz lan egin zigun gaztetan. Ikus «Euskal Esnalea», 1923, 120, 160, 164 eta 220 orrialdeetan. «Karmel Gizkarbiaren M. A.» darabil lanak ziñatzean.”[1]

Gasteizeko karmeldarrekin bizi zela hil zen. Karmeldarren panteoian hilobiratua dago.

Euskal Idazlea

euskal-esnalea-1924-09-170aHaren lehen datuak Aita Onaindiak eskaini zituen, Euskal Literatura V liburuan, Estibausen “Ibarbia” artikuluan jaso genituena, eta datozen lerroetan informazio hori zabaltzera eta euskal literaturari egindako ekarpena, oso txikia bada ere, ezagutzera gatoz.

Aita Akilinori buruz Onaindiak emandako informazioari bi datu biografiko gehituko dizkiogu, 1933. urtekoa lehenengoa eta 1938koa bigarrena.

Lehenengoa La Salleko Anaiei Herreran 1933ko uztailaren 30ean egindako omenaldiaren kronikan egiten den aipamena da. Honela dio kronikak: “Herrera-Altza. ERMANUARI OMENALDIA.- (…) Itzaldi sermoia egin zun Aita Akilino karmeldarrak, au ere emengoa eta eskola ortan izana; lendabiziko agurketa euskeraz egin ondoren, jarraitu zun erderaz, eta ondo garbi azaldu zun bere ta erreratar danon esker sutsuak, urte oyek danetan, emengo irakasle izan diranari, eta zenbait añeko kaltia izango dan danontzat geyago berak ezin jarraitzia orain arte ain ondo bete duten lanari; eta ori galerazten dutenentzako ere izan zitun itz egizko batzuek; bukatu zun adieraziyaz gurasoari beren betebiarrak beren umetxoak bihar bezelako katoliko jaungoiko zaliak izateko, batez ere oraingo ekaitz aldi ontan. (…)” [2] Jarraitu irakurtzen →

sortze data: 2012-11-10 / eguneratze data: 2021-03-01

Artzak Ortzeok elkartea

Erreferentziak:

  • ALTZAKO HISTORIA MINTEGIA: Altzako euskarazko kronikak (1921-1936). Artiga Bilduma 7. Altzako Historia Mintegia (2010), (K 18,19, 111, 112) 11, 92, 94 orr.
sortze data: 2012-11-09 / eguneratze data: 2021-02-10

Iriarte Aguirre, Juan

(1933. urtea)

Beruete (Nafarroa) herrian jaioa, 1902. urtean. Josefa Artola Lacunza-rekin ezkondua. Herreran bizi zen, Casares-enea etxean. Arotza zen. [1]

Zinegotzi hautetsia (1931-1936). Behin-behineko alkate “Bi urteko erreformistan” 1932-33 urteetan, gobernadore zibilak izendatuta.

Radical Socialista izan zen, Altzako Izquierda Republicanako kidea eta Gipuzkoako Izquierda Republicanako presidenteordea.

Altxamendu frankista gertatu ondoren, Altzako 1. Konpainia Gorriaren teniente izan zen eta, jarraian, Karl Liebknecht batailoian integratu zen, teniente karguarekin, Santanderren errenditu eta preso erori arte. [2]

Espetxeak: [1]

  • 1938-03-01 arte, Murgia
  • 1938-03-01ettik aurrera, Gasteiz
  • 1939-12-21, Donostia
  • 1942-04-18, Henares
  • 1942-11-22an askatu zuten

Erreferentziak

sortze data: 2012-11-09 / eguneratze data: 2021-04-21

Zillargillene baserria

ZILLARGILLENE (7F, desagertua)

Dokumentazioa: 1703 Platero; 1719 Laterorena; 1764 Zillarguillenea; 1782 Zillarguillenea; 1805 Cillarguillenea; 1860 Cillarguinene; 1861 Cillarguiñena; 1863 Sillarguillene; 1862 Sillarguille; 1894 Cillarguillene.

Oharrak: Autopista egiteko erautsi zuten eta baserri berri bat eraiki zuten zegoen lekutik gertu.

ALTZAKO HISTORIA MINTEGIA: Altzako euskarazko kronikak (1921-1936). Artiga Bilduma 7. Altzako Historia Mintegia (2010), (K 8) 8 or.

LANDA IJURKO, Iñigo: “Altzako etxeak eta baserriak dokumentuetan”, In: Altza, Hautsa Kenduz XII (2013), 21-67 orr.

ROQUERO USSIA, Mª Rosario: La vida cotidiana en Altza en los siglos XVII y XVIII. Artiga Bilduma 2. Altzako Historia Mintegia (1997), 95 or.

sortze data: 2012-11-08 / eguneratze data: 2016-06-09

Txurdiñene baserria

TXURDIÑENE (5E)

Dokumentazioa: 1703 Gurdiña; 1719 Churdinarena; 1764 Churdinarenea; 1782 Churdinanea; 1805; 1861 Churdiñaena; 1863 Churdiñáena; 1862 Churdiñena; 1894.

ALTZAKO HISTORIA MINTEGIA: Altzako euskarazko kronikak (1921-1936). Artiga Bilduma 7. Altzako Historia Mintegia (2010), (K 146) 122 or.

LANDA IJURKO, Iñigo: “Altzako etxeak eta baserriak dokumentuetan”, In: Altza, Hautsa Kenduz XII (2013), 21-67 orr.

ROQUERO USSIA, Mª Rosario: La vida cotidiana en Altza en los siglos XVII y XVIII. Artiga Bilduma 2. Altzako Historia Mintegia (1997), 95 or.

sortze data: 2012-11-08 / eguneratze data: 2016-06-09

Txapiñene baserria

TXAPIÑENE (5E, desagertua)

Dokumentazioa: 1620 Chapinena; 1626 Chapinena; 1703; 1719 Chapinarena; 1764 Chapiñenea; 1782 Chapinenea; 1861; 1862; 1894

ALTZAKO HISTORIA MINTEGIA: Altzako euskarazko kronikak (1921-1936). Artiga Bilduma 7. Altzako Historia Mintegia (2010), (K 71) 49 or.

LANDA IJURKO, Iñigo: “Altzako etxeak eta baserriak dokumentuetan”, In: Altza, Hautsa Kenduz XII (2013), 21-67 orr.

ROQUERO USSIA, Mª Rosario: La vida cotidiana en Altza en los siglos XVII y XVIII. Artiga Bilduma 2. Altzako Historia Mintegia (1997), 75, 95 orr.

ZAPIRAIN, David; MORA, Juan Carlos: Altza: De los cubilares al Concejo. Formación y características del régimen jurídico-político altzatarra. Artiga Bilduma 1. Altzako Historia Mintegia (1996), 26 or.

sortze data: 2012-11-08 / eguneratze data: 2016-06-09

Telleria baserria

TELLERIA (8G)

Dokumentazioa: 1764 Texeria de Chipres; 1805 Thelleria; 1863 Tellería; 1862; 1894.

ALTZAKO HISTORIA MINTEGIA: Altzako euskarazko kronikak (1921-1936). Artiga Bilduma 7. Altzako Historia Mintegia (2010), (K 141)  120 or.

LANDA IJURKO, Iñigo: “Altzako etxeak eta baserriak dokumentuetan”, In: Altza, Hautsa Kenduz XII (2013), 21-67 orr.

sortze data: 2012-11-08 / eguneratze data: 2016-06-09

SASOTEGI

 

sortze data: 2012-11-08 / eguneratze data: 2012-11-27

Papin baserria

PAPIN (6G, desagertua)

Dokumentazioa: 1635; 1703; 1719 Pampin; 1782; 1805; 1861; 1863; 1862; 1894

ALTZAKO HISTORIA MINTEGIA: Altzako euskarazko kronikak (1921-1936). Artiga Bilduma 7. Altzako Historia Mintegia (2010), (K 139) 118 or.

LANDA IJURKO, Iñigo: “Altzako etxeak eta baserriak dokumentuetan”, In: Altza, Hautsa Kenduz XII (2013), 21-67 orr.

ROQUERO USSIA, Mª Rosario: La vida cotidiana en Altza en los siglos XVII y XVIII. Artiga Bilduma 2. Altzako Historia Mintegia (1997), 95 or.

ROQUERO USSIA, Mª Rosario: La vida de Altza a través de sus actas municipales (1843-1900). Artiga Bilduma 5. Altzako Historia Mintegia (2002), 55 or.

sortze data: 2012-11-08 / eguneratze data: 2016-06-14

Matxikar baserria

ALTZAKO HISTORIA MINTEGIA: Altzako euskarazko kronikak (1921-1936). Artiga Bilduma 7. Altzako Historia Mintegia (2010), (K 66, 77) 44, 54 orr.

sortze data: 2012-11-08 / eguneratze data: 2016-05-31

Laskiñene baserria

LASKIÑENE (7B)

Dokumentazioa: 1703 Lascoañene; 1764 Lascoñene; 1782 Lasquinena; 1863; 1862; 1894.

ALTZAKO HISTORIA MINTEGIA: Altzako euskarazko kronikak (1921-1936). Artiga Bilduma 7. Altzako Historia Mintegia (2010), (K 122) 106 or.

LANDA IJURKO, Iñigo: “Altzako etxeak eta baserriak dokumentuetan”, In: Altza, Hautsa Kenduz XII (2013), 21-67 orr.

ROQUERO USSIA, Mª Rosario: La vida cotidiana en Altza en los siglos XVII y XVIII. Artiga Bilduma 2. Altzako Historia Mintegia (1997), 95 or.

sortze data: 2012-11-08 / eguneratze data: 2016-06-14

Lardi-txiki baserria

Kokapena: 43.316760, -1.937080

Dokumentazioa: 1860 Lardachipi; 1861; 1863; 1862; 1894. Larditxiki

ALTZAKO HISTORIA MINTEGIA: Altzako euskarazko kronikak (1921-1936). Artiga Bilduma 7. Altzako Historia Mintegia (2010), (K 135)  116 or.

LANDA IJURKO, Iñigo: “Altzako etxeak eta baserriak dokumentuetan”, In: Altza, Hautsa Kenduz XII (2013), 21-67 orr.

sortze data: 2012-11-08 / eguneratze data: 2021-01-19

Kataliñene baserria

KATALIÑENE (7D)

Dokumentazioa: [1527 “tierras censales de Santa Catalina”]; 1626 Catalinarena; 1635 Catalinarena; 1703 Catalinarene; 1719 Catalinarena; 1764 Cathalinarenea; 1782 Cathaliñenea; 1861; 1863; 1862; 1894.

ALTZAKO HISTORIA MINTEGIA: Altzako euskarazko kronikak (1921-1936). Artiga Bilduma 7. Altzako Historia Mintegia (2010), (K 59) 36 or.

LANDA IJURKO, Iñigo: “Altzako etxeak eta baserriak dokumentuetan”, In: Altza, Hautsa Kenduz XII (2013), 21-67 orr.

ROQUERO USSIA, Mª Rosario: La vida cotidiana en Altza en los siglos XVII y XVIII. Artiga Bilduma 2. Altzako Historia Mintegia (1997), 95 or.

ZAPIRAIN, David; MORA, Juan Carlos: Altza: De los cubilares al Concejo. Formación y características del régimen jurídico-político altzatarra. Artiga Bilduma 1. Altzako Historia Mintegia (1996), 26 or.

sortze data: 2012-11-08 / eguneratze data: 2016-06-14

Kastillun baserria

KASTILLUN (6F)

Dokumentazioa: [1537 “tierras llamadas Castin”, “tierras llamadas Gaztelin]; 1561 Castellon; 1620 Castillun; 1626; 1635; 1703; 1719 Castilun; 1764; 1782 Castillum; 1805; 1861; 1862; 1863 Casta-illun; 1894.

ALTZAKO HISTORIA MINTEGIA: Altzako euskarazko kronikak (1921-1936). Artiga Bilduma 7. Altzako Historia Mintegia (2010), (K 76, 77, 135,143)  54, 116, 121 orr.

LANDA IJURKO, Iñigo: “Altzako etxeak eta baserriak dokumentuetan”, In: Altza, Hautsa Kenduz XII (2013), 21-67 orr.

ROQUERO USSIA, Mª Rosario: La vida cotidiana en Altza en los siglos XVII y XVIII. Artiga Bilduma 2. Altzako Historia Mintegia (1997), 95 or.

ZAPIRAIN, David; MORA, Juan Carlos: Altza: De los cubilares al Concejo. Formación y características del régimen jurídico-político altzatarra. Artiga Bilduma 1. Altzako Historia Mintegia (1996), 26 or.

sortze data: 2012-11-08 / eguneratze data: 2016-06-14

JUANENE. Etxea

 

sortze data: 2012-11-08 / eguneratze data: 2012-11-08

Illarregi baserria

ILLARREGI (7D)

Dokumentazioa: [1539 Juan Perez de Yllarradi]; [1553 Ylarradi]; 1620 Illarradi; 1626 Yllarradi; 1635 Yllarradi; 1703 Illarradi; 1719 Illarradi; 1764 Illarradi; 1782 Illarradi; 1861; 1862; 1863 Illarrégui; 1894.

ALTZAKO HISTORIA MINTEGIA: Altzako euskarazko kronikak (1921-1936). Artiga Bilduma 7. Altzako Historia Mintegia (2010), (K 151)  125 or.

ILLARADI

ROQUERO USSIA, Mª Rosario: La vida cotidiana en Altza en los siglos XVII y XVIII. Artiga Bilduma 2. Altzako Historia Mintegia (1997), 59, 95 orr.

LANDA IJURKO, Iñigo: “Altzako etxeak eta baserriak dokumentuetan”, In: Altza, Hautsa Kenduz XII (2013), 21-67 orr.

ZAPIRAIN, David; MORA, Juan Carlos: Altza: De los cubilares al Concejo. Formación y características del régimen jurídico-político altzatarra. Artiga Bilduma 1. Altzako Historia Mintegia (1996), 26 or.

sortze data: 2012-11-08 / eguneratze data: 2016-06-14

Ibarburu baserria

IBARBURU (6E)

Dokumentazioa: 1736; 1764 Ibarburunea; 1782; 1861; 1862; 1863; 1894.

ALTZAKO HISTORIA MINTEGIA: Altzako euskarazko kronikak (1921-1936). Artiga Bilduma 7. Altzako Historia Mintegia (2010), (K 78, 151)  55, 125 orr.

LANDA IJURKO, Iñigo: “Altzako etxeak eta baserriak dokumentuetan”, In: Altza, Hautsa Kenduz XII (2013), 21-67 orr.

ROQUERO USSIA, Mª Rosario: La vida cotidiana en Altza en los siglos XVII y XVIII. Artiga Bilduma 2. Altzako Historia Mintegia (1997), 95 or.

sortze data: 2012-11-08 / eguneratze data: 2016-06-14

IBARBIA. Etxea

 

sortze data: 2012-11-07 / eguneratze data: 2012-11-07

Garbera-Bea baserria

GARBERA-BEA (6D)

Dokumentazioa: 1531 La Carbonera de baxo; 1539 La Carboera de abaxo; 1620 Garbuera de iuso; 1635 Carbuera de jusso; 1703 Garbuera; 1719 Garbera de yuso; 1764 Carbuera de avaxo; 1782 Garbera de abajo; 1861 Garrrerabea; 1862; 1863 Garberá-béa; 1894.

Oharrak: 1531. urteko dokumentuan La Carbonera de baxo eta La Carbonera agertzen dira; ondorioz, Garbera-goia litzateke jatorrizko Garbera eta Garbera-bea berriagoa.

 

ALTZAKO HISTORIA MINTEGIA: Altzako euskarazko kronikak (1921-1936). Artiga Bilduma 7. Altzako Historia Mintegia (2010), (K 148)  124 or.

GARBERA

ALTZAKO HISTORIA MINTEGIA: Altzako euskarazko kronikak (1921-1936). Artiga Bilduma 7. Altzako Historia Mintegia (2010), (K 72)  50 or.

LANDA IJURKO, Iñigo: “Altzako etxeak eta baserriak dokumentuetan”, In: Altza, Hautsa Kenduz XII (2013), 21-67 orr.

ROQUERO USSIA, Mª Rosario: La vida cotidiana en Altza en los siglos XVII y XVIII. Artiga Bilduma 2. Altzako Historia Mintegia (1997), 34,53,54, 59,71,83, 89,95 orr.

ROQUERO USSIA, Mª Rosario: La vida de Altza a través de sus actas municipales (1843-1900). Artiga Bilduma 5. Altzako Historia Mintegia (2002), 53 or.

ZAPIRAIN, David; MORA, Juan Carlos: Altza: De los cubilares al Concejo. Formación y características del régimen jurídico-político altzatarra. Artiga Bilduma 1. Altzako Historia Mintegia (1996), 23, 26 orr.

sortze data: 2012-11-07 / eguneratze data: 2016-06-14

Eguzkitza baserria

EGUZKITZA (5F, hondatua)

Dokumentazioa: 1620; 1635; 1703; 1764; 1782; 1805; 1861; 1862; 1863;  1894.

ALTZAKO HISTORIA MINTEGIA: Altzako euskarazko kronikak (1921-1936). Artiga Bilduma 7. Altzako Historia Mintegia (2010), (K 77, 147)  54, 123 orr.

LANDA IJURKO, Iñigo: “Altzako etxeak eta baserriak dokumentuetan”, In: Altza, Hautsa Kenduz XII (2013), 21-67 orr.

ROQUERO USSIA, Mª Rosario: La vida cotidiana en Altza en los siglos XVII y XVIII. Artiga Bilduma 2. Altzako Historia Mintegia (1997), 27, 95 orr.

sortze data: 2012-11-07 / eguneratze data: 2016-06-09

Basotxiki baserria

1968 (Martin Zabaleta)

Baserria mende honen hasieran eraiki zen. 1971tik 1973ra bitartean eraitsi zuten.

Bi familia bizi ziren, Zabaleta ezkerraldean eta Garmendia-Iriarte eskuinaldean.

“Patxi Lazkano-ren arabera, 1903an sortua. Bi etxebizitza zituen. Batean Ignacio Garmendia bizi zen, Intxaurrondoko Txandarmene baserrikoa, seme-alabak izan zituena. Bestean, Juan Zabaleta, Leitzatik etorri zena. Honen semeak: Paco, Vitoriano, Juanito eta Angel.” (LAZKANO, Patxi: Historia de San Sebastián, Alza e Intxaurrondo”, Donostia, 1996)

“Ezkontza. Martzial donearen eliz nagusiyan igaro dan aste orretan elkartu ziran “Baso txiki” basetxeko Jon eta Galarraga’tar Adriana andereñoa. Zorionak ta ondo izatia opa diegu beren bizimodu berrian.” Argia, 1934-04-29 – 682 zbka. (Arg.: ALTZAKO HISTORIA MINTEGIA: Altzako euskarazko kronikak (1921-1936). Artiga Bilduma 7. Altzako Historia Mintegia (2010), (K 141) 120 or.)

sortze data: 2012-11-07 / eguneratze data: 2018-11-21